Od kiedy forma Jehowa jest krytykowana przez biblistów?

[Roszada]

Są osoby, które nadal upierają się przy formie Jehowa, choć większość biblistów od dawna pisze, że to forma niewłaściwa.

Oto znane mi słowa krytyki z 1914 r.:

 „Forma «Jehowa», u nas i gdzie indziej rozpowszechniona, jest dziwolągiem filologicznym.” (Ks. Władysław Szczepański T.J., Bóg-Człowiek w opisie Ewangelistów, Rzym 1914, s. 29, przypis do Mt 3,3).

Przed II wojną światową jednym z katolickich przekładów, w którym używano imienia Jahwe, było kilkutomowe wydanie Biblii (nieukończone z powodu wybuchu wojny) w przekładzie ks. Józefa Kruszyńskiego pt. Pismo Święte Starego Testamentu. Przekład z oryginału hebrajskiego (t. 1, 1937; t. 2 1938; t. 3, 1939).
Na przykład Pięcioksiąg Mojżeszowy (wyd. 1937) zawiera w wielu miejscach imię Boże Jahwe zarówno w treści przekładu, jak i komentarzach.

Wcześniej w latach 1926-1936 ks. J. Kruszyński wydał kilka ksiąg biblijnych pojedynczo, również w tłumaczeniu z oryginału hebrajskiego (Na, Jr, Lm, Ba, Ps).

Prócz tego w dawniejszych czasach wydawano najczęściej polskie przekłady Biblii w tłumaczeniu z łaciny (na przykład ks. J. Wujek), a w Wulgacie występowało imię Dominus, a nie Jahwe. Jednak tłumacze choć nie zamieszczali imienia Jahwe w tekście biblijnym (zgodnie z łacińskim tekstem, który tłumaczyli), to wielokrotnie używali go w komentarzach czy przypisach. Oto przykład z czwartego tomu, wydanego w roku 1930 (cała seria tej kilkutomowej Biblii ukazała się w latach 1926-1932), z przekładu opracowanego między innymi przez ks. J. Archutowskiego, zwanego też Biblią Poznańską:

„Prorocy występowali jako wysłannicy Jahwy (...) Micheasz o sobie świadczył, że »napełnion jest siły Ducha Jahwy, sądu i męstwa...« (3, 8) (...) jemu przypisywali wszystkie swe przemówienia. »Tak rzecze Jahwe«, »rzekł Jahwe do mnie«, lub »słowa Jahwy« (...) rozpoczynali lub kończyli swe mowy, jakby je sam Jahwe wypowiadał. (...) twierdzili z całym przekonaniem, że to są słowa Boże: »tak rzecze Jahwe«, »słowa Jahwy« (...) wzywali naród do jedności lub wierności Jahwie. (...) Niekiedy występowali też prorocy fałszywi (...) którzy przypisywali sobie posłannictwo Boże i imieniem Jahwy prorokowali...” (Pismo Święte, Stary Testament, Tom czwarty zawiera Księgi Prorockie oraz Dwie Księgi Machabejskie, x. prof. J. Archutowski, Poznań 1930, s. 4-5, 7).

[Roszada]

Ten sam biblista w 1917:

"Jahwe, prześwięte imię Boga, przez późniejszych Żydów nie wymawiane ale zastępowane wyrazami »Pan« lub »Bóg«.
Forma Jehowa, u nas i gdzie indziej rozpowszechniona jest filologicznie niedopuszczalna" (biblista ks. W. Szczepański, Cztery Ewangelie, Kraków 1917 s. 14).

A Towarzystwo w skorowidzu pisze tak:

*** dx86-15 Jahwe ***
JAHWE
(Zobacz też: Jehowa; Tetragram)
dlaczego hebraiści preferują formę „Jahwe”: it-1 910
dlaczego używać formy „Jehowa”: sgd 3-5; w08 1.9 31; it-1 910; rs 119-120; w99 1.2 30-31; g99 8.2 7-8; w97 1.9 26; w91 1.3 29-30; pe 43-44; na 8-11, 22

Hebraiści swoje, a ŚJ swoje.

[Roszada]

W broszurze Imię Boże... napisali o roku 1911 i Biblii z 1902 napisali:

*** na s. 22 Imię Boże a tłumacze Biblii ***
Ciekawe są uwagi do innego przekładu dokonanego przez J.B. Rotherhama. Zamieścił on w swojej Biblii imię Boże, choć wybrał formę Jahwe. Jednakże w późniejszym dziele Studies in the Psalms (Studia nad Psalmami), opublikowanym w roku 1911, powrócił do formy Jehowa. Dlaczego? Oto jego wyjaśnienia: „JEHOWA — Użycie takiej angielskiej formy tego Pamiętnego Imienia (Wyjścia 3:18) w obecnej wersji Psałterza w żadnym wypadku nie wynika z jakiejś wątpliwości co do tego, który sposób wymawiania jest bardziej prawidłowy, gdyż jest nim Jahwe; chodzi tu wyłącznie o znaną z własnego doświadczenia celowość nierozbiegania się z opinią ogółu w sprawie, w której rzeczą najważniejszą jest łatwe rozpoznanie Boskiego imienia”.

Protestant J.B. Rotherham w swej Biblii w 1902 r.zamieścił formę Yahweh.

https://books.google.pl/books?vid=ISBN0837018870&id=W6sMAAAAIAAJ&pg=PA1&lpg=PA1&dq=joseph+bryant+rotherham&redir_esc=y

[Krystian]

"Są osoby, które nadal upierają się przy formie Jehowa,"

Jak na przykład świętej pamięci Adam Mickiewicz:

Pokłon Przeczystej Dziewicy!
Nad niebiosa Twoje skronie,
Gwiazdami Twój wieniec płonie
Jehowie na prawicy.

[Roszada]

A kiedy Mickiewicz żył?
Człowieku czy to był biblista?
To tak jak ja bym ciebie pytał o hodowlę ogórków, tak Mickiewicza bym pytał o kwestie hebrajskiego imienia Boga.
Przeczytaj tytuł wątku. Piszemy o biblistach a nie o poetach.
Umiesz czytać? Czy tylko słowo Jehowa znasz?

ŚJ o katolickiej Biblii piszą:

*** w84/7 s. 20 **
Na szczególną uwagę zasługuje Biblia jerozolimska (i poniekąd na niej wzorowana Biblia Tysiąclecia), gdyż uznaje, że hebrajskiego tetragramu oznaczającego jedyne w swoim rodzaju imię Boga nie należy tłumaczyć jako rzeczownika pospolitego — co czyni większość współczesnych tłumaczy — lecz powinno się go przepisać (transliterować). W związku z tym używa słowa „Jahwe”, jednej z form Boskiego imienia Jehowa. Podano przy tym następujące uzasadnienie: „Jeżeli ktoś chciałby korzystać z niniejszego przekładu Psalmów, może w odpowiednich miejscach wstawić utarty wyraz „Pan”. Z drugiej strony wiele przez to by stracił, gdy chodzi o znaczenie i wyrazistość oryginału. Na przykład powiedzenie: ‛Pan jest Bogiem’ — to niewątpliwie tautologia [nic nie mówiące powtórzenie]; inaczej natomiast się czyta: ‛Jahwe jest Bogiem’”. Oczywiście jest to słuszny pogląd.

Ale jeśli tak się domaga gościu poetów to proszę nasz rodak też Cz. Miłosz:

*** pe rozdz. 4 s. 43 ak. 21 Bóg — kim On jest? ***
Niektórzy twierdzą jednak, że nie należy używać słowa „Jehowa”, bo w rzeczywistości nie jest ono imieniem Bożym. Na przykład w przedmowie do Księgi Psalmów w tłumaczeniu Czesława Miłosza, w której głównym tekście nie ma imienia Bożego, powiedziano: „Przez długi okres czasu nie wolno było nawet wymawiać imienia Jahwe. Pisano wprawdzie święty tetragram IHWH, ale zamiast „Bóg” — „Jahwe” wymawiano „Pan”, „Adonaj”. (Samogłoski a-o-a, przepisane mylnie jako e-o-a i podłożone do tetragramu IHWH, zdeformowały odczytanie słowa „Bóg”, przynoszące zupełnie sztuczną formę „Jehowa”, rozpowszechnioną w dziewiętnastowiecznej literaturze)” (Editions du Dialogne, Paris 1981).

[Gorszyciel]

Roszada, forma Jehowa krytykowana jest już od czasu odkrycia, że to błąd, tj. od XVIII w. Powszechnie wśród naukowców zastąpiła ją forma Jahwe od czasów pierwszego wydania przez Wilhelma Geseniusa, słynnego niemieckiego hebraisty i orientalisty, znawcy języków biblijnych oraz języków pomocniczych biblistyki, Hebräisches und Aramäisches Handwörterbuch über die Schriften des Alten Testaments w 1812 r. Dzieło to wielokrotnie było wznawiane i tłumaczone na inne języki. Najnowsze wydanie po niemiecku wznowił Springer Verlag (Berlin 2008). Te same tezy postawił Gesenius w Hebräische Grammatik (Halle 1816; zob. https://archive.org/details/wilhelmgesenius00gese), powszechnie tłumaczonego na inne języki i stosowanego do nauki hebrajskiego biblijnego na całym świecie do lat 70., a czasem i dziś. Gesenius więc i jego badania, przyjęte przez większość i sensowne, ustaliły formę Jahwe. I choć na 100% nie wiadomo, czy wymawiać JHWH Jahwe, to również na 100% wiadomo, że nie wymawiało się go Jehowa.

[Roszada]

No super Gorszycielu, bo jak widzę że ktoś poetów przytacza na potwierdzenie jedynej właściwej wersji Jehowa, to opada mi szczęka.

Liczyłem na Ciebie, ale w końcu dodałeś początki tej kwestii.

Jednak nie przez wszystkich było to zaakceptowane, skoro dalej niektórzy w Bibliach nawet pisali Jehowa, co Towarzystwo Strażnica robi do dziś.

[Gorszyciel]

Ignoranci będą zawsze. Mnie osobiście podoba się, jak napiszą w Biblii po prostu JHWH. Ja to czytam Jahwe. Inni naukowcy, których znam, też ZAWSZE Jahwe.

Podsumowując: genezy szukaj u Geseniusa

[Roszada]

Ignoranci będą zawsze. Mnie osobiście podoba się, jak napiszą w Biblii po prostu JHWH. Ja to czytam Jahwe. Inni naukowcy, których znam, też ZAWSZE Jahwe.

Podsumowując: genezy szukaj u Geseniusa

I taka jest tendencja w Polsce ostatnio:

W 2006 roku rozpoczęto wydawać wielotomowy „Nowy Komentarz Biblijny” (Edycja św. Pawła), który zawiera tekst Biblii, a w nim nie imię Jahwe, ale jak w hebrajskim oryginale tetragram JHWH.
Prócz tego w tomie dotyczącym Księgi Wyjścia (2009) znajduje się specjalny dodatek o tekście Wj 3:13-15, omawiający „problem pochodzenia i etymologii imienia JHWH” (s. 669).

W latach 2008-2010 wydano też Pismo Św. w kilku tomach z tzw. Prymasowskiej Serii Biblijnej (wyd. Vocatio). Jest to przekład interlinearny (międzywierszowy), który również oddaje imię Boga poprzez hebrajski tetragram JHWH.

Od roku 2009 ukazuje się również seria pt. „Podręczny Komentarz Biblijny” (wyd. Biblos) zawierająca w tekście tetragram JHWH (wydano np. księgi Kpł w 2009, Wj w 2012, Dn w 2013).

[Krystian]

No super Gorszycielu, bo jak widzę że ktoś poetów przytacza na potwierdzenie jedynej właściwej wersji Jehowa, to opada mi szczęka.

Liczyłem na Ciebie, ale w końcu dodałeś początki tej kwestii.

Jednak nie przez wszystkich było to zaakceptowane, skoro dalej niektórzy w Bibliach nawet pisali Jehowa, co Towarzystwo Strażnica robi do dziś.

Nigdzie nie napisałem, że forma imienia Boga Jehowa jest jedynie słuszna.
Ciebie jednak razi to imię bardzo.
Nasze posty Roszado już wyrzucono na cmentarz, więc dajmy sobie na odbój.

[Roszada]

Nigdzie nie napisałem, że forma imienia Boga Jehowa jest jedynie słuszna.
Ciebie jednak razi to imię bardzo.
Nasze posty Roszado już wyrzucono na cmentarz, więc dajmy sobie na odbój.

Ja Ciebie nie wymieniałem nawet w tym wątku z imienia. Nie wiem czemu myślisz, że TYLKO o Tobie piszę.
Znam innych zwolenników Jehowy. Wszystkich ŚJ.

Temat wątku jest taki:
Od kiedy forma Jehowa jest krytykowana przez biblistów?
I tu jeszcze parę rzeczy wstawię, ale nie tak mądrych jak Gorszyciel.

[Tusia]

Nigdzie nie napisałem, że forma imienia Boga Jehowa jest jedynie słuszna.

Jeśli już wiemy, że jest to dziwoląg, to po co toczyć spory? Niech używają ją ci, którzy postawili się na miejscu Jezusa.

[Roszada]

Ignoranci będą zawsze. Mnie osobiście podoba się, jak napiszą w Biblii po prostu JHWH. Ja to czytam Jahwe. Inni naukowcy, których znam, też ZAWSZE Jahwe.

Podsumowując: genezy szukaj u Geseniusa

Towarzystwo umiało go sobie wpleść w swoje dowodzenia:

*** w99 1.2 s. 31 „Jehowa” czy „Jahwe”? ***
Słowa te pomagają nam zrozumieć wypowiedź XIX-wiecznego hebraisty Geseniusa, zamieszczone w opracowanym przez niego leksykonie: „Ci, którzy uważają formę יְהוָֹה [Je-ho-wa] za właściwe brzmienie [imienia Bożego], nie są całkowicie pozbawieni argumentów. Takie założenie pozwala bardziej satysfakcjonująco wyjaśnić, dlaczego na początku wielu imion własnych pojawiają się skrócone sylaby יְהוֹ [Je-ho] i יוֹ [Jo]” (Hebrew and Chaldee Lexicon to the Old Testament Scriptures).

To jest chyba inny Gesenius bo imię się nie zgadza
*** w80/1 s. 1 Nasze dzieci dziedzictwem od Jehowy ***
Natchniony przez Boga psalmista napisał o dzieciach zrodzonych w czcigodnym małżeństwie: „Oto dzieci są dziedzictwem od Pana, płód łona jest nagrodą” (Ps. 127:3, Goetze). Wilhelm Gesenius w swoim słowniku języka hebrajskiego i aramejskiego nadmienia, że wyraz „dziedzictwo” znaczy w tym wypadku: „Mienie przyznane przez Jehowę, dar Jehowy”. Kiedy ktoś otrzymuje jakiś wartościowy dar, zwykle bardzo go sobie ceni. Jeżeli trzeba o niego dbać i go pielęgnować, czyni to sumiennie.

Nie wiem co w tym ostatnim zdaniu piszą:

*** w50 12/1 pp. 473-474 An Open Letter to the Catholic Monsignor ***
The pronunciation Jahweh, usually credited to John L. Ewald of the 18th century, goes back farther, to the 16th century. Ten years before Ewald was born (1747), Jahveh was found in Eichhorn’s Simonis, the Lexicon in most general use in Germany. F. H. Gesenius adopted the pronunciation Jahveh when Ewald was still defending Jehovah.

A jednak dzięki uprzejmości jednego z forumowiczów widzimy, że imie Jahwe co najmniej w XVI wieku było znane.

Tłumaczenie:

Używanie formy "Jahwe", zwykle przypisywana Johnowi L. Ewaldowi z XVIII wieku, sięga dalej wstecz, do wieku XVI. 10 lat zanim Ewald się narodził (1747) znaleziono formę "Jahwe" w Eichhorn’s Simonis, leksykonie który był w ogólnym użyciu w Niemczech. F. H. Gesenius przyjął wymowę w formie "Jahwe" gdy Ewald jeszcze nadal bronił formy "Jehowa". (ang. Strażnica 01.12 s. 473-474)

[Gorszyciel]

Gesenius ten sam (miał 4 imiona), ale wyrwany z kontekstu. Forma Jahwe znana przed nim, to fakt, ale od jego prac powszechna wśród biblistów.

[Roszada]

Szkoda, że nie przytoczyli źródła z XVI wieku.
A może da się jeszcze niżej zejść?
Tu już nie chodzi o powszechność używania, ale o choć szczątkowe występowanie.

Powiem tak: sam nie byłem do dziś świadom, że imię Jahwe ma tak dalekie korzenie.
Owszem czytało się o XIX wieku, ale o wcześniejszych czasach w popularnych opracowaniach nie pisano.