Milo mi sie z Toba dyskutuje. Niech strace, mimo ze spadlem wg Ciebie z rowerka bede rzucal papierkami po cukierkach ktore mam jeszcze w kieszeni:)
Może lepiej nie rzucaj tymi papierkami? Jeszcze jakiś mod nam tu wpadnie i powie, że śmiecimy, i nam tu jeszcze posprząta? Niech pozostanie, że jest sympatycznie
Nie zgadzam sie, bo gubisz sie przyjacielu w czasie. LXX, jako oryginal bylo tlumaczeniem pieciaksiagu w II / III w p.n.e. To ze my pod LXX podciagamy tlumaczenia np wspomnianych prorokow, tlumaczone stopniowo przez nastepne stulecia to nasze uogolnienie, ktorego strasznie nie lubie bo wprowadza duzo chaosu. Intencja "72 starszych" z listu to Arysteasza bylo tlumaczenie piecoksiagu i tyle. Reszta to proces ciagly, stopniowy, rozciagniety na stulecia. I nikt nie tlumaczyl tego wg jakiejs listy tylko wg potrzeby:)
Zapewniam Cię, przyjacielu, że Twój przyjaciel nie zgubił się w czasie, a tylko w nim zatrzymał
I to dokładnie w czasie, którym jest punkt wyjścia tej rozmowy, czemu Twój przyjaciel dał wyraz pisząc nieco powyżej: "
Rozmawiamy z perspektywy 2 Tym 3: 16 i faktu, że słowa te pisane są w drugiej połowie I w., gdzie wszystkie księgi zarówno ST jak i LXX są już przelane na papier i nie ma znaczenia, że zajęło to "trochę" czasu. Istotne jest, że zostało uznane za gotowe na czas pisania słów: "wszelkie/całe Pismo". Bo chyba wokół tego drepczemy."
Dlatego nie piszę o intencji tych 72 z listu Arysteasza, tylko intencji LXX... jako pracy zbiorowej, w nieco przeciągniętym okresie czasu. Gdy zatem napiszę, że:
gdyby intencją LXX była intencja tych 72 z listu Arysteasza, to LXX byłaby dzisiaj tylko Torą, a ponieważ Torą tylko nie jest, więc intencją LXX nie jest tylko intencja tych 72, to ja wiem że Ty to rozumiesz, nawet jeśli Cię to irytuje i masz ochotę rzucać papierkami.
Zdaje mi sie, ze wymienialem. Tak z glowy:
- Faryzeusze (stanowiacy wiekszosci "soboru" w Jamni. Wspomniane tam ksiegi to kolekcja faryzejska - tutaj masz forme najbardziej zblizona do tego, co np teraz uzywaja swiadkowie PS - Flawiusz tez byl faryzeuszem)
- Grecko jezyczna diaspora Zydowska. Tutaj mamy kolekcje pism hebrajskich tlumaczonych na greke (zeby namieszac, nazwe to LXX, mowie to o opcji nr 2 z poprzedniego postu, uogolniam). Tutaj masz prawo + prorokow + pisma (ktorych czesc uzywana jest do teraz np przez Katolikow)
- Essenczycy, a szczegolnie odlam piszacy zwoje znad morza martwego (Tutaj pism sekciarskich mamy do wyboru do koloru - jako wtracenie polecam przeczytac 4Q242 - modtiwe Nabonida, gdyby ktos chcial dowiedziec sie czegos wiecej o rozdziale 4 ks Daniela)
- Samarytanie - od nich swoja droga mamy Pieciksiag Samarytanski, cenne zrodlo dla krytyki tekstualnej. Samarytanie dla odmiany uzywali tylko piecioksiagu.
No może poza Samarytanami to reszta raczej nie jest lokalną społecznością, a ugrupowaniem. Lokalna społeczność to raczej coś, co już cytowałem:
Łk 14:16, 17 (BT)
16
Przyszedł również do Nazaretu, gdzie się wychował. W dzień szabatu
udał się swoim zwyczajem do synagogi i powstał, aby czytać.
17
Podano Mu księgę proroka Izajasza. Rozwinąwszy księgę, natrafił na miejsce, gdzie było napisane:
Ja nie mówię że po wiochach, ale po miastach to synagogi w Palestynie raczej były. Tu w cytacie w Nazarecie, w innym będzie to Kafarnaum, i gdziekolwiek indziej Jezus wstępował do synagogi, była to synagoga lokalnej społeczności. Może zatem tak nieśmiało zapytam: co oni mieli w tych synagogach i czy mieli apoikryfy, i czy w I w. by podano je Jezusowi do czytania i objaśniania?
Patrzac na roznice w kanonach obecnych kosciolow (tu dodatkowo mozna wspomniec np o kosciele Etiposkim, gdzie kanon jest najszerszy), slabo widze jednolity kanon w I wieku naszej ery. Tak, wiekszosc akceptowala piecioksiag i prorokow jako pisma autorytarne, jednak 3 kategoria byla plynna.
Czym w I w. był Tanach i czy jego trzecia część, Ketuwim, była płynna?
Z checia przestudiuje inne zrodla
Z zainteresowaniem zatem popatrzę, jak studiujesz.
https://en.wikipedia.org/wiki/2_Esdras"
Finally, there is a vision of the restoration of scripture. God appears to Ezra in a bush and commands him to restore the Law. Ezra gathers five scribes and begins to dictate. After forty days, he has produced ninety-four books: the twenty-four books of the Tanakh and seventy secret works:
Make public the twenty-four books that you wrote first, and let the worthy and the unworthy read them; but keep the seventy that were written last, in order to give them to the wise among your people." (2 Esdras 14:45–46 RSV; 4 Ezra 12:45–46)
The "seventy" might refer to the Septuagint, most of the apocrypha, or the lost books that are described in the Bible."
W zadnym wypadku nie wyrzucam ich do kosza
Super. Ale papierki to wiesz, że tam właśnie trzeba?
Ja mowilem o tym, co Ezdrasz czytal ludowi. To ze znal Jeremiasza (czy to z jego listu do wygnancow - Jer 29 - czy z opowiesci) nie znaczy ze czytal ich ksiegi. Napisane jest bezposrednio: czytal tore Mojzesza (i kilka innych okreslen na ten sam material). To czym ta tora byla to temat bardzo ciekawy, ale poboczny (dla zainteresowanych - ks Kaplanska 23 - w ks Nehemiasza Zydzi czytajac prawo doszli do wniosku, ze trzeba obchodzic swieto szalasow; dlaczego nie obchodzili tez Yim Kippur? Czyzby nie bylo tego jednego z najwazniejszych swiat w materiale czytanym przez Ezdrasza?)
Może wróćmy nieco. Wcześniej pisałeś: "
Z tego co sam czytałem, w Nehemiasza 8 rodziale jest opisane tak to Ezdrasz czytał "Torę". Problemów z tym jest kilka. PNS przekłada tora jako Prawo Mojzeszowe. A "tora" może oznaczać też: instrukcje, Prawo, standardowe (generyczne) prawo, księgę powtórzonego prawa, Pięcioksiąg. Czemu się czepiam? Bo mieli czytać Tore or rana do poludnia. Załóżmy że jest to 6 godzin. Wg Masorety Pięcioksiąg ma 5845 wersów. Daje to 16 wersów na minutę + objaśnienia. Niemożliwe. Co czytali? Czy wyrywki Pięcioksiąg, czy jakiś tekst proto-piecioksiagu? Nie wiem, sa tylko spekulacje.". Czy w
Nehemiasza 8:18 to chodzi o te "
Załóżmy że jest to 6 godzin", czy to jakieś inne czytanie?
Rzeczą oczywista jest, że Ezdrasz czytał ludowi pięcioksiąg. Więc jeśli w kontekście tego pisałeś, że "
Lestera Grabbe'go, który porównał wersety Neh/Ezd z innymi księgami. Wyszło że Ezdrasz znał Pięcioksiąg i ks Jozuego", no to albo Ty nie zrozumiałeś Lestera Grabbe'go, albo on porównując obu pisarzy ich obu. Nie rzucaj papierkami... bez urazy dla Ciebie i Grabbe'go
Yim Kippur... W trakcie tego czytania to świątynia była już ukończona, czy jeszcze nie, bo jak na mnie to już trochę późno i przypomnieć sobie nie mogę?
Pisze ze byli tora i prorocy byli uznawalni przez wiekszosc spolecznosci jako autorytarni, a nie ze byli jakas czescia istenjacego kanonu... Takiego czegas jak kanon jeszcze wtedy nie bylo.
Czym był Tanach to pytałem powyżej. No to może inaczej. Czy Tanach był uznawany w większości synagog, czy we wszystkich?