Ten mnich,który wymyślił formę Jehowa rzeczywiście był biblistą?
Czy gdzieś można o tym poczytać więcej?
Tu cytat za Wikipedia :
Do dzisiaj nie jest znana prawidłowa wymowa tetragramu. Większość współczesnych uczonych opowiada się za formą Jahwe. Uważają formę Jehowa za efekt niewłaściwej interpretacji funkcji znaków samogłoskowych wstawionych przez masoretów[122]. Pojawiały się na przestrzeni wieków inne propozycje wymowy tetragramu.
Piotr Alfons, żyjący na przełomie XI i XII wieku Żyd nawrócony na chrześcijaństwo, w swoim antyjudaistycznym traktacie Dialogi contra Iudaeos zapisał tetragram jako Ieve[123]. Próbował dowieść, że w literach tetragramu można dostrzec trzy osoby Trójcy[124]. Podobny tok rozumowania, wraz z formą Ieve, przejął Joachim z Fiore[125][e].
Niektórzy uważają, że forma Jehowa (jako łacińskie Iehoua) po raz pierwszy w formie pisanej pojawiła się w dziele franciszkanina Petrusa Galatinusa, które zostało wydane w 1518 roku[f]. Inni twierdzą, że ta forma znana była co najmniej od roku 1100[118]. Na przykład około 1270 roku w łacińsko-hebrajskim dziele broniącym katolicyzmu przed judaizmem zatytułowanym Pugio fidei, napisanym przez dominikanina Raymundusa Martiniego, imię występuje w formie Yohouah (w późniejszych przedrukach jako Jehova). Powstałe w 1303 roku dzieło Victora Porcheta Victoria Porcheti adversus impios Hebraeos konsekwentnie stosowało zapis Jod, He, Vau, He, dwukrotnie Jehova, jeden raz Johovha[126]. W wieku XVI, w dobie rozwoju Reformacji i protestantyzmu, upowszechnił się łaciński zapis Iehovah (stąd bezpośrednio polskie „Jehowa”). Wielu ówczesnych uczonych, m.in. Nicholas Fuller (1612), Thomas Gataker (1645), Johannes Leusden (1657)[127], opowiadało się za tą formą. Pod koniec XVIII i na początku XIX wieku bronili jej m.in. Joannis Davidis Michaelis[128], Rudolph Stier[129] oraz Hermann Gustav Hoelemann[130]. Uczony George F. Moore przyznaje, że obrońcy formy Jehowa posługiwali się słabymi argumentami, a na ich korzyść przemawiało zwyczajowe używanie tej formy[131].
Punktacja samogłoskowa zaproponowana przez Geseniusa
Formę Jehowa zaczęto podawać w wątpliwość już w XVI wieku. Gilbertus Genebrardus w 1567 roku zaproponował formę Ihué oraz Iahué, opierając się na zapisie Iabe u Teodoreta oraz krótkiej formie Jah[132]. W 1604 roku Drusius opublikował dzieło Tetragrammaton, w którym sugerował wymowę Jahvoh. Opowiadała się za nią większość ówczesnych uczonych. Arias Montanas oraz Cornelius z Lapidy proponowali wymowę Jeveh. Spotkać można również propozycję Jehveh[133].
Niektórzy szesnastowieczni uczeni doszli do wniosku, że znaki samogłoskowe tetragramu pochodzą od słowa Adonaj. Zasugerował to na przykład Joannes Mercerus (zaproponował formę Jeheveh)[134] czy Arias Montanas[135]. Roberto Bellarimo w swoim słowniku zapewnia, że prawdziwa wymowa pozostaje nieznana, a samogłoski wstawiane do tetragramu należą do słowa Adonaj, i w związku z tym nie powinno się ich wymawiać jako Iehoua[136].
Pod koniec XVIII wieku John Simon zaproponował w swym leksykonie „Lexicon Manuale Hebraico-Chaldaicum Latinitate donatum” (III wydanie 1793), punktację יַהְוֶה. Na początku XIX wieku Wilhelm Gesenius zastosował ją w swoim leksykonie, wydanym w 1815 roku (i w kolejnych edycjach). Propozycja bazowała na greckich transkrypcjach, takich jak ιαβε, pochodzących z I wieku, oraz na imionach teoforycznych. Gesenius szczególną wartość nadaje samarytańskiej wymowie Imienia, przekazanej przez Teodoreta (Ιαβε)[137]. Większość współczesnych biblistów akceptuje propozycję Geseniusa i traktuje ją jako najbardziej prawdopodobną.
Niektóre opracowania podają, że formę wymowy tetragramu jako Jahwe po raz pierwszy podał Heinrich Ewald. Porównanie dat wydania jego dzieł (pierwsze „Die Komposition der Genesis” z 1823 roku) z datami opublikowania prac Simona (III wydanie z 1793) i Geseniusa (I wydanie z 1815) pozwala na skorygowanie tego twierdzenia[138].
