Mialem nie pisac, bo jestem nieukiem i lubie bredzic (dalsze czytanie na wlasna odpowiedzialnosc), ale bardzo lubie ten temat:)
Co do Jamni to to tak do konca chyba nie bylo ze tam byl kanon dyskutowany (w skrocie:
https://www.youtube.com/watch?v=pTpZzmakMWU&ab_channel=GreatBibleTeachers ; troche wiecej :
https://www.amazon.com/Formation-Jewish-Anchor-Reference-Library-ebook/dp/B00FOR57PW). Tego tematu az tak nie zglebialem, jest nastepnym punktem na mojej liscie, ale profesor Collins zglebial go kilkadziesiat lat
To co glownie chce przkazac, to troche niejasny obraz tego czym jest Septuaginta ( do czytania
https://www.amazon.com/Septuagint-Context-Introduction-Greek-Version/dp/1589834631)
Skad nazwa Septuaginta i jak to wszystko sie zaczelo? Wg legendarnego listu Atysteasza (
https://www.britannica.com/topic/Letter-of-Aristeas) Ptolemeusz II zlecil tlumaczenie Prawa na j grecki. Zwolal 72 uczonych, po 6 z kadzego plemienia Izraela i wg listu kazdy z nich pracujac osobno przetlumaczyl Prawo tak samo. Po Rzymsku 70, LXX to (nie do konca pamietam dokladnie) mniej wiecej septuagint. 70 brzmi lepiej, dlatego utarla sie taka nazwa.
Warto pamietac ze na poczatku prztlumaczono tylko Tore. Reszta powstawala w nastepnych stuleciach. Warto tez zauwazyc ze kiedys wszystko pisano na zwojach, dopiero chrzescijanstwo zaczelo po jakims czasie spinac ksiegi w kodeksy. Dlatego Septuaginta to tak na prawde nazwa obejmujaca ogol tlumaczen habrajskich zwojow na jezyk grecki powstaly w daisporze zydowskiej. My czesto myslimy ze Septuaginta to jakas ksiega, a tak na prawde to ogolna nazwa dla zbioru greckich tlumaczen. Pisarz NT szedl sobie np do Biblioteki pelnej zwojow przetlumaczonych na greke i pisal NT. Jak duza byla to kolekcja? Tego nie wiadomo, z tego co pamietam w 2 czy 3 miejcach NT widnieje "jak mowi pismo", i do teraz nie wiemy co to za pismo. To co my mamy jako kodeks, pochodzi z 4 wieku (moze byly wczesniejsze, tego nie wiadomo). Z czego dokladnie korzystali pisarze NT? W wiekszosci byly to greckie tlumaczenia pism hebrajskich (w kilku przypadkach cytaty zgadzaja sie bardziej z tekstem masoreskim). Tak wiec jest to duzo bardziej skomplikowane niz sie wydaje:). W kazdnym razie np list Judy zawiera bezposrednie odniesienia do ksiegi Henocha. Inne ksiegi odnosza sie to innych greckich tlumaczen.
Co warto dodac, to to, ze tych tlumaczen bylo sporo, i wszystko nie do konca sie z soba zgadza. Np ksiega Daniela to zagadka. Pisarze NT korzystali z tzw "Starogreckiej" wersji tej ksiegi. Byla ona tak odmienna, ze Theodotion "dostosowal" ja do wesji Masoreckiej (
https://www.britannica.com/biography/Theodotion). Nie wiedzielismy zbyt duzo o tej starogreckiej wersji ksiegi Daniela az do odkrycia papirusu 967 (
https://en.wikipedia.org/wiki/Papyrus_967).
Ksiega Jeremiasza w wersji Greckiej jest o 1/6 krotsza niz Masoreckiej. Ktora byla pierwsza - tego nie wiadomo. W zwojach z Mora Martwego znaleziono obydwie wersje...
Badanie swiata manuskryptow to fascynujaca przygoda, ktora polecam kazdemu "zainteresowanemu".
Jedyne co potrafi Straznica to UWAGA HIT wystawic dziadka w filmiku mowiacego: sa spory o septuaginte i pisma hebrajskie, ale to tylko roznice w slowach, tak na prawde to wersja hebrajska i greacka sa identyczne. Ot cala "wiedza jw". To bylo w zeszlorocznym kongresie, na poczatku, cycki mnie opadli po tym filmiku. Jakiekolwiek pisanie przez Straznice o kanonie NT z 1 wieku to juz science fiction
Powstawanie kanonu to proces dlugotrwaly, rozciagniety na kilka stuleci.
Nazwanie tego co napisalem bredniami za
3....
2....
1....