Żeby ktoś nie pomyślał, żem jednostronnym krytykiem PNŚ, to za odważne oddanie jednego wersetu chciałbym ich pochwalić. Mianowicie chodzi o List do Hebrajczyków 1,8, który Biblia Tysiąclecia tak oddaje: „Do Syna zaś: Tron Twój, Boże na wieki wieków, berło sprawiedliwości berłem królestwa Twego”. PNŚ natomiast tak ów werset przetłumaczył: „Natomiast w odniesieniu do Syna: „Bóg jest twoim tronem na wieki wieków, a berło twego królestwa jest berłem prostolinijności”. Oczywiście pytanie brzmi czy mamy ‘tron Twój, Boże’ czy też ‘Bóg jest twoim tronem’? Zajrzyjmy najpierw do tekstu greckiego:
πρὸς δὲ τὸν υἱόν• ὁ θρόνος σου ὁ θεὸς εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος, καὶ ἡ ῥάβδος τῆς εὐθύτητος ῥάβδος τῆς βασιλείας σου
Interesuje nas zwrot ὁ θρόνος σου ὁ θεὸς, który dosłownie znaczy ‘TRON TWÓJ BÓG’, bo po kolei idąc mamy θρόνος – tron (w mianowniku), σου – twój (zaimek dzierżawczy), dwa razy ὁ - rodzajnik dodawany do rzeczownika w mianowniku oraz θεὸς – Bóg. Rzeczownik θεὸς stoi w mianowniku, o czym świadczą zarówno rodzajnik jak i końcówka fleksyjna. Nie można więc tłumaczyć przez ‘Boże’, które jest wykrzyknieniem i po grecku używa się w takich wypadkach wołacza, jak np. w tym wersecie:
περὶ δὲ τὴν ἐνάτην ὥραν ἀνεβόησεν ὁ Ἰησοῦς φωνῇ μεγάλῃ λέγων• ηλι ηλι λεμα σαβαχθανι; τοῦτ᾽ ἔστιν• Θεέ μου θεέ μου, ἱνατί με ἐγκατέλιπες; (Mat 27:46)
Zauważmy, że Jezus wołając ‘Boże mój, Boże mój’ używa ewidentnie wołacza (gr. θεέ - Boże; tak właśnie wygląda wołacz liczby pojedynczej od słowa BÓG), a nie mianownika (θεὸς - Bóg).
Zobaczmy teraz jak Hbr 1,8 przekłada Wulgata: „ad Filium autem thronus tuus Deus in saeculum saeculi et virga aequitatis virga regni tui”. Tłumacz oddał greckie ὁ θρόνος σου ὁ θεὸς łacińskim thronus tuus Deus (dosł. ‘TRON TWÓJ BÓG’), gdzie analogicznie jak w grece oba rzeczowniki i zaimek dzierżawczy stoją w mianownikach liczby pojedynczej.
Żeby się upewnić, spójrzmy do Psalmu, który cytował Autor Listu do Hebrajczyków:
Psalm 44,7 wg Septuaginty (LXX): ὁ θρόνος σου ὁ θεός εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος ῥάβδος εὐθύτητος ἡ ῥάβδος τῆς βασιλείας σου
Psalm 45,7 wg Wulgaty: sedis tua Deus in saeculum saeculi virga directionis virga regni tui
Jeśli chodzi o LXX to widzimy, że tekst ὁ θρόνος σου ὁ θεός w niezmienionej formie znajdujemy w Hbr 1,8. Wulgata oddaje ten tekst następująco: ‘sedis tua Deus’ (zamiast ‘thronus tuus Deus’). Św. Hieronim, chcąc uniknąć grecyzmu (tłumaczył przecież z hebrajskiego) oddał כִּסְאֲךָ֣ rzeczownik z sufiksem dzierżawczym przez sedis tua – SIEDZENIE TWOJE, jednak wiele to nie zmienia, gdyż zarówno sedis jak i Deus stoją w mianownikach liczby pojedynczej (jedynie zaimek dzierżawczy tua stoi w mianowniku rodzaju żeńskiego, a nie męskiego jak w Hbr 1,8, gdyż sedis jest rodzaju żeńskiego).
Jak to więc przetłumaczyć? Może to się wydać zaskakujące, ale już na pierwszych lekcjach greki (a także łaciny, bo w obu językach występuje tożsama konstrukcja składniowa) uczy się tzw. orzeczenia imienneego, które też w języku polskim, np.: ‘Antoni jest lekarzem’ (Antoni – podmiot, lekarzem – orzecznik, jest – słowo posiłkowe. W grece (i łacinie) najprostsze zdanie nominalne składa się z podmiotu (w mianowniku), słowa posiłkowego ‘być’ (które jednak w obu tych językach można pominąć i pozostaje ono domyślne – jak tutaj) oraz orzecznika (odmiennie od języka polskiego nie stoi ono w grece ani łacinie w narzędniku, a w mianowniku (czasem więc jedynie z kontekstu odczytamy kto jest kim). Dosłownie więc biorąc TRON TWÓJ BÓG możemy to czytać albo TRONEM TWOIM BÓG (JEST) albo TRON TWOIM BOGIEM (JEST). Gramatycznie oba przekłady będą poprawne, ale logicznie i z kontekstu wiadomo który jest bardziej prawdopodobny.
Żeby nie pozostać przy jednym tylko świadku przytoczę analogiczne zdanie, już w większości Biblii dobrze tłumaczone:
1 Kor 12,3: διὸ γνωρίζω ὑμῖν ὅτι οὐδεὶς ἐν πνεύματι θεοῦ λαλῶν λέγει Ἀνάθεμα Ἰησοῦς καὶ οὐδεὶς δύναται εἰπεῖν Κύριος Ἰησοῦς εἰ μὴ ἐν πνεύματι ἁγίῳ
Paweł napisał, że nikt nie może bez Ducha św. powiedzieć Κύριος Ἰησοῦς. Widzimy, że i Κύριος stoi w mianowniku i Ἰησοῦς także oraz nie ma słowa posiłkowego ‘być’ (pozostaje domyślne). A jednak wszyscy przekładają to „Jezus jest Panem” (druga dopuszczalna gramatycznie możliwość to oczywiście „Pan jest Jezusem”).
Na koniec zajrzymy do hebrajskiego tekstu Ps 45:
כִּסְאֲךָ֣ אֱ֭לֹהִים עוֹלָ֣ם וָעֶ֑ד שֵׁ֥בֶט מִ֜ישֹׁ֗ר שֵׁ֣בֶט מַלְכוּתֶֽךָ׃
Dosłownie to tłumacząc mamy: „Tron Twój Bóg na wieki i na zawsze, berło prawości berło królestwa Twego”. Widzimy więc od razu, ze hebrajski też ma orzeczenie imienne z domyślnym słowem posiłkowym (aż dwukrotnie: 1) ‘Tron (...) Bóg’ oraz 2) ‘berło (...) berło’). W załączniku udostępniam fragmencik przekładu interlinearnego, który pokaże, że tak się właśnie to rozumie (1) ‘Tronem (...) Bóg’ oraz 2) ‘berło (...) berłem’).
Mam nadzieje, ze 1) nie zanudziłem czytelnika gramatyką oraz 2) nikt mnie nie uzna za wielbiciela PNŚ, którym nigdy nie byłem i nie będę. Tu jednak zarzuca mu się niesłusznie hochsztaplerstwo.
Każdy kto miał styczność z językiem greckim na poziomie podstawowym wie ,że w grece biblijnej królującą formą Vocativu ( wołacza ) jest zastopowanie do pierwszym przypadkiem Nominativusem gdzie rzeczownik Theos jest poprzedzony rodzajnikiem określony .
ELEMENTY SKŁADNIOWE JĘZYKA GRECKIEGO Biblijnego .
"Nominativus i vocativus w języku greckim bardzo często maja identyczna
formę. Nominativus z rodzajnikiem w miejsce vocativu pojawia się
nierzadko także w języku klasycznym.
W języku biblijnym
nowotestamentalnym zjawisko to jest głównie rezultatem wpływu języka
hebrajskiego, w którym vocativus wyrażany jest nominativem z
rodzajnikiem. Jak już wspomniano w języku nowotestamentalnym pod
wpływem języka hebrajskiego vocativus rzeczownika bywa wyrażany poprzez
nominativus z rodzajnikiem" (Zerwick, Elementy składniowe biblijnego
języka greckiego, str 21, 23).
SKŁADNIA JĘZYKA GRECKIEGO NOWEGO TESTAMENTU KS. ANDRZEJ PIWOWAR STR 23 .
Rzeczownik w N ( Nominativusie ) może być użyty w miejsce wykrzyknika ( V = vocativusie ) . A.T Robertson mówi o nominatiwie wykrzyknikowym .
Podobnie jak V użyty jest on wtedy , gdy ktoś zwraca się bezpośrednio do adresata/adresatów swej wypowiedzi . N pełniący funkcję V spotykany jest w grece klasycznej , lecz w NT uważa się go za przejaw wpływu języków semickich na grekę biblijną .
od Theos Bóg występuje wołacz Tee który z pewnością jest w Syr 23;4 kiedy indziej w niektórych kodeksach , np. Sęd 21;3 Psal 14;4 zazwyczaj używa się jednak mianownika ,,ho Theos '' czy Kyrie ho Theos . np. Psal 3;7 ,47;9 ,73;22 itd.. Interesujące że chociaż w Psal 21;1
mamy mianownik zamiast wołacza ho Theos ho Theos mou proshes moi
to w Mat 27; 46 pojawia się forma wołacza Tee mou Tee mou
jednak w ew Marka 15 :34 autor używa formy ho Theos 2x
Forma Tee może być pierwotna bowiem da się przypuścić że przepisywacz zmieniła ją na formę bardziej używaną .
Gramatyka języka Greckiego Józef Wiesław L. Rosłon STR 128 Dziwi mnie ,że o tym Gorszyciel nie wiedział , przecież ktoś kto czyta NT w j greckim nie może przejść obojętnie wobec takich niuansów . Dla unaocznia tego faktu podam kila przykładów
Ew Jan 19:3 χαῖρε ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων·
Witaj
Królu Judejczyków ( ὁ βασιλεὺς )
jest to forma mianownikowa która w tym przypadku pełni rolę Vocativu Ew Mat 27:29 χαῖρε,
βασιλεῦ τῶν Ἰουδαίων, - witaj Królu Judejczyków ,
rzeczownik βασιλεῦ (Królu) zostało w tym przypadku użyte w funkcji Vocativu
Ew Mat 1:21 Ἰωσὴφ
υἱὸς Δαυὶδ
Józefie, synu Dawidowy
Rzeczownik
υἱὸς syn to pierwszy przypadek który w grece odpowiada mianownikowi a tutaj został użyty w funkcji wołacza . Oczywiście mamy również wystąpienia tego samego wyrażenie we właściwym przypadku
Ew Mark 10:47,48 υἱὲ Δαυίδ Synu Dawida . W tym przypadku mamy rzeczownik syn w wołaczu
Kolejnym takiem wersetem niechaj będą słowa Jezusa ,
Ew Łuk 18:13
ο θεος ευχαριστω σοι -
Boże dziękuję ci
jak widać w tym przypadku Łukasz zamiast użyć formy wołaczowej Ευχαριστω σοι, Θεε dziękuję ci Boże , użył rzeczownika ο θεος który pełnił funkcję wołacza .
Co do kwestii poprawnego przetłumaczenia frazy ὁ θρόνος σου ὁ θεὸς , to uczciwość jak i obiektywizm wymaga tego aby zwrócić się do teksu źródłowego jakim jest TH i jego tłumaczenia na j grecki
Jak już wspomniałem cytując fragment z podręcznika Składnia j greckiego NT ,
Vocativus użyty jest on wtedy , gdy ktoś zwraca się bezpośrednio do adresata/adresatów swej wypowiedzi
zatem zajrzyjmy do Psl 45
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
Psal 45 :2 Z mego serca tryska piękne słowo: utwór mój głoszę dla króla; mój język jest jak rylec biegłego pisarza.
Wers 3 .Tyś najpiękniejszy z synów ludzkich, wdzięk rozlał się na twoich wargach: עַל-כֵּן בֵּרַכְךָ אֱלֹהִים לְעוֹלָם: przeto pobłogosławił tobie Bóg na wieki. (διὰ τοῦτο εὐλόγησέν σε ὁ θεὸς εἰς τὸν αἰῶνα. )
Wers 4.גִּבּוֹר Bohaterze, przypasz do biodra swój miecz, swą chlubę i ozdobę!
חֲגוֹר-חַרְבְּךָ גִּבּוֹר - przypasz miecz swój bohaterze (τὴν ῥομφαίαν σου miecz swój ) τὴν ῥομφαίαν (fem) acc sg
הוֹדְךָ וַהֲדָרֶךָ - ozdobą twoją piękno twoje
δυνατε -Adjective
Vocative Singular Masculine
Wers 5. Szczęśliwie wstąp na rydwan w obronie wiary, pokory i sprawiedliwości, a prawica twoja niech ci wskaże wielkie czyny!
יְמִינֶךָ - Prawica twoja ἡ δεξιά σου.
Wers 6.Strzały twoje są ostre - ludy poddają się tobie - trafiają w serce wrogów króla.
חִצֶּיךָ strzały twoje (τὰ βέλη σου ) τὸ βέλος – strzała lp …. τὰ βέλη- strzały lm
wers 9 בִּגְדֹתֶיךָ
Szaty twoje τῶν ἱματίων σου (neu ) gen pl
Takie określenia jak
1) miecz twój bohaterze , ozdobą twoją piękno twoje ,prawica twoja , strzały twoje , wszystkie występują w wołaczu gdyż adresowane są do Króla , gdzie Psalmista zwraca się do niego w 2 osobie lp
Wers 7. כִּסְאֲךָ אֱלֹהִים עוֹלָם וָעֶד שֵׁבֶט מִישֹׁר שֵׁבֶט מַלְכוּתֶךָ׃ ὁ θρόνος σου, ὁ θεός, εἰς τὸν αἰῶνα
Tron twój, o Boże, trwa na wieki wieków; Berłem sprawiedliwym jest berło królestwa twego
Podsumowując :
wers 8. עַל-כֵּן מְשָׁחֲךָ אֱלֹהִים אֱלֹהֶיךָ (διὰ τοῦτο ἔχρισέν σε ὁ θεὸς ὁ θεός σου ) dlatego namaścił Bóg twój Bóg
1) wers 1 Tyś najpiękniejszy z synów ludzkich, - Włacz
2) wers 4 Bohaterze, - גִּבּוֹר δυνατε wołacz
3) wers 5 prawica twoja יְמִינֶךָ ( w domyśle Królu ) wołacz
4) Piękno twoje הֲדָרְךָ wołacz
5) wers 6 ) strzały twoje – חִצֶּיךָ wołacz
6 wers 9 twoje szaty - בִּגְדֹתֶיךָ pachną mirrą, aloesem i kasją; wołacz
Jak widać wszystkie te określenia występują w wołaczu , fakt że j hebrajski nie ma odmiany przez przypadki nie oznacza że Żyd nigdy nie powiedział słowa Boże
Bardzo ciekawie przetłumaczył ten werset Aqwila - ὁ θρόνος σου
,θεέ, εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος jak widać użył on pierwotnej formy Bóg w wołaczu . Również nie można też pominąć faktu jak ten werset był rozumiany w czasach Tertuliana który powołując się na Psl 45 napisał
Tertulian przeciw Prakseaszowi
XIII.
1. „A zatem – powiesz – jeśli Bóg powiedział i Bóg uczynił, jeśli inny
Bóg powiedział, a inny uczynił, wyznaje się˛ dwóch bogów”. Jeśli jesteś
tępy , spróbuj czasem pomyśleć; abyś zaś lepiej to rozważył,
dowiedz
się, że i w psalmie mówi się o dwóch bogach: Twój tron, Boże, na wieki;
berło prawości i berło twego królestwa; umiłowałeś sprawiedliwość
a znienawidziłeś nieprawość i dlatego namaścił cię Bóg, Bóg twój .
Jeśli mówi się do Boga i do Boga namaszczonego przez Boga,
to głosi się
dwóch bogów.