Biblijna terminologia w naszym życiu i słownictwie

[Sebastian]

nam wydaje sie że język polski jest przesycony biblijnymi określeniami, a okazuje się że inne narody (zwłaszcza protestanckie) także mają swoje nawiązania do Biblii szczególnie do starego testamentu.

większość Polaków nie skojarzy co tzn. "zobaczyć pismo na ścianie", a dla Anglika oznacza to zbliżającą się zagładę (np. za chwilę będzie złożony w sądzie rejestrowym wniosek o upadłość przedsiębiorstwa). Jest to oczywiste nawiązanie do biblijnego opisu upadku państwa babilońskiego.

[Roszada]

No pewnie, że u protestantów częściej istnieje imię Jeszua, Jesus, a w Polsce Jezusa nie uświadczysz.
Ale Jan Maria Rokita to już tak.
Co za paradoks diabeł z Marią.

[Sebastian]

istnieją wreszcie pojęcia ekonomiczne nawiązujące do Biblii, np.:

"postulat mojżeszowego teścia" - czyli wskazówka, aby szef nie zajmował się wszystkim osobiście, ale stworzył sensowną hierarchię organizacyjną firmy, w której każdy z dyrektorów lub kierowników komuś podlega; inni tego samego okreslenia "postulat mojżeszowego teścia" używają aby podkreślić że nikt nie powinien mieć więcej niż 10 bezpośrednich podwładnych.

"rajski wybór" - oznacza sytuację w której konsument ma do wyboru tylko jeden podmiot z którym może zawrzeć umowę, np. musi podpisać umowę o dostarczanie wody lub prądu do swojego mieszkania i "do wyboru" ma dokładnie jedno przedsiębiorstwo wodociągowe i dokładnie jeden zakład energetyczny. Samo określenie "rajski wybór" jest żartobliwym nawiązaniem do biblijnego stworzenia Ewy. Pan Bóg stworzył Ewę, przedstawił ją Adamowi a następnie rzekł "a teraz możesz wybrać sobie żonę".

"podziel majątek na 7 części" - to nawiązanie do wersetu z biblijnej ksiegi przypowieści. Jest wskazówką dla inwestorów giełdowych aby stawiać wszystkiego na jedną kartę i nie inwestować całego majątku w jedno ryzykowne przedsięwzięcie.

[Sebastian]

są też dowcipy nawiązujące do treści biblijnych, np. ten o skacowanych gościach weselnych w Kanie, którzy rano wołają "poślijcie kogoś po wodę" a ktoś inny dodaje "poślijcie kogokolwiek ale nie Jezusa!"

różne dowcipy nawiązują także do okoliczności że Piotr otrzymal "klucze do nieba" (i do wyobrażeń jakoby tenże Piotr był w niebiosach kimś podobnym do portiera).

warto wreszcie wyodrębnić grupę pojęć związanych z błędnymi wyobrażeniami na temat treści Biblii.

wyżej wspomniany "trzynasty apostoł" to oczywiście Judasz. Niektórzy ludzie błędnie myślą że apostołów w sumie było 13 (tzn. 12 wiernych i jeden niewierny) co jest oczywistą bzdurą.

są wreszcie dowcipy nawiązujące do rzekomej treści Biblii, np. ktoś (chyba nie zdając sobie sprawy z tego że celibat nie pochodzi z Biblii ale z Tradycji Kościoła) ułożył dowcip mówiący o zakonniku który załamał się psychicznie gdy badając stary rękopis "biblijny" dowiedział się że słowa "będziesz żył w celibacie" w oryginale brzmiały "będziesz żył w celi bracie". Dowcip owszem nawiązuje do Biblii, ale nawiązuje do niej w sposób rażąco błędny.

[Sebastian]

zabawiać sie jak Natanel pod drzewem figowym (=masturbować się)
"jeśli tak sie rzeczy mają, nie warto się żenić" (żartobliwie)
"nawet Jezus nauczał, że nie warto sie żenić" (żartobliwie)
"przebaczę Ci 77x, ale za 78x zatłukę" (żartobliwie)

wydawać dobre owoce
drzewo poznaje sie po owocach
po owocach ich poznacie
obżeracie domy wdów pod pozorem długich modlitw
kto ma uszy niechaj słucha
dopóki nie dotknę nie uwierzę
ziarno nie wzejdzie dopóki nie obumrze
módl się i pracuj, a garb ci sam wyrośnie
jaskinia lwów (przenośnie np. o gabinecie dyrektora)
plemię żmijowe
zaprawdę powiadam ci dzisiaj
wiara góry przenosi
wiara jak ziarnko gorczycy
spać jak apostołowie w ogrójcu
to nie ja byłam Ewą...
nawet wśród apostołów może się Judasz trafić
stąpać po skorpionach
podać komuś zamiast chleba kamień
jak poganin i celnik
jak faryzeusz i celnik
proście a będzie wam dane
słońce świeci dla sprawiedliwych i dla niesprawiedliwych
deszcz pada dla sprawiedliwych i dla niesprawiedliwych
Pan Jezus chodził piechotą
pracować w winnicy pańskiej
iść za Jezusem
kierować łodzią piotrową

przeprowadzić naród przez morze czerwone (=przenośnia dot. uporania sie z pozostałościami po komunizmie)

[Sebastian]

postawić po prawicy (=uznać za niewinnego), postawić po lewicy (=uznać za winnego)

lewizna, lewe pieniądze, lewe dokumenty, lewe zwolnienia itp. (to wszystko nawiązuje do biblijnego postawienia po lewej stronie na sądzie ostatecznym)

podział sceny politycznej na prawicę i lewicę (prawica to ludzie religijni, lewica bezbożnicy)

niech sprawa się oprze na zeznaniach dwóch świadków

co cesarskie cesarzowi (itp.) =nazywanie władców świeckich Cezarami

[Sebastian]

666 - stosowana jako liczba diabelska, symbol diabła itp.
herezja - stosowana na określenie błędnych poglądów np. w ekonomii
kto nie jest przeciwko nam, jest z nami
mądrości tego świata
pożądliwość ciała, pożądliwość oczu
jak wąż zwiódł Ewę
łowić ludzi, być rybakami ludzi,
błogosławieni którzy widzieli a nie uwierzyli (żartobliwe przeciwieństwo słów z Biblii)
każdy własny ciężar poniesie
sporządzaniu wielu ksiąg nie ma końca
kto nie uwierzy będzie potępiony
takiemu lepiej byłoby się nie narodzić
być zgorszeniem dla jednego z tych najmniejszych
zasiąść po prawicy
wyciągnięte ramię
owoc czyjegoś łona, owoc żywota
świat nie pomieściłby ksiąg które trzeba byłoby spisać

[Roszada]

Wydaje mi się, że niektóre Sebastian powtarza z 1 posta.

[Sebastian]

uboga stajenka (=ironicznie o pałacach, willach itp.)
Bogacz i Łazarz (na określenie nierówności społecznych)
rozmnożyłem ubogich albowiem do nich należy królestwo niebieskie (=ironicznie o działaniach premiera lub ministra finansów)

albowiem do ubogich należy królestwo niebieskie, ale do bogatych należy królestwo czerwone (=ironicznie o lewicowych politykach)

synowie ciemności sa przebieglejsi od synów światłości

a także określanie "swoich" zwolenników/poglądów/kościołów jako "synów światłości" a adwersarzy jako "synów ciemności"

zaprawdę powiadam ci: dzisiaj będziesz w raju (=o czekającej kogoś seksualnej randce)
zaprawdę powiadam ci: dzisiaj będziesz w raju (=jako groźba pozbawienia kogoś życia)

Usłyszycie dobrze, ale nie zrozumiecie,i dobrze będziecie widzieć, a nie zobaczycie. (=jako zarzucanie komuś złej woli, zarzucanie komuś niechęci do pogodzenia się z faktami)

mówił do nich w  taki sposób żeby otwartymi oczami nie widzieli i otwartymi uszami nie słyszeli
(=ironicznie, np. o wykładowcach którzy niejasno coś tłumaczą studentom, albo o lekarzach którzy w obecności pacjentów używają łacińskich terminów medycznych, albo o prawnikach którzy w obecności swoich klientów używają pojęć prawniczych nie znanych zwykłym ludziom itd. itp.)

[Sebastian]

odrębna kategoria językowa warta wyróżnienia to coś co ja nazywam "wyzwiskami biblijnymi"

np. przekręcanie wyrażenia "królestwo niebieskie" na "kurestwo niebieskie" przy opisywaniu skandali obyczajowych dotyczących hierarchii kościelnej lub starszyzny zborowej

a także cytowanie (mniej lub bardziej dosłowne) biblijnej krytyki wobec faryzeuszy.

w drugą stronę, mamy także dużo odwołań do Biblii w celu usprawiedliwiania czyichś grzeszków, np. w odpowiedzi na zarzuty o "kurestwie niebieskim" można usłyszeć odpowiedź że nierządnice nawracały sie i chodziły za Jezusem, a przekonani o swojej sprawiedliwości faryzeusze tego nie robili, rzadziej przywoływany jest dobry Łotr

postać "Dobrego Łotra" jest chętnie przywoływana przez osoby odsiadujące wyroki karne w zakładzie zamkniętym i opisujące swoje nawrócenie bądź swoje postępy w resocjalizacji

[Roszada]

"Ziemia obiecana", też czasem termin używany w dzisiejszym języku.

[Sebastian]

praktycznie każda epoka literacka języka polskiego miała swoje specyficzne nawiązania do Biblii

przykładowo pojęcie Narodu Polskiego jako "Mesjasza narodów" (czyli narodu który cierpi, ale jego cierpienie przyniesie wolność innym narodom)