HeksaplaHexapla, Heksapla (gr. Εξαπλά – „sześciokształtna”)

[Gorszyciel]

Heksapla (gr. Εξαπλά - „sześciokształtna”) to chyba największe naukowe osiągnięcie starożytne jeśli chodzi o Biblię. Było to przechowywane w Cezarei Palestyńskiej 50-tomowe dzieło, które w zestawieniu synoptycznym w sześciu kolumnach (stąd gr. Heksapla – sześciokształtna) zawierało oprócz tekstu hebrajskiego: transkrypcję tekstu hebr. na grekę oraz przekłady Starego Testamentu na język grecki (Akwili, Symmacha, LXX i rewizję LXX autorstwa Teodocjona). Heksapla Orygenesa nie została nigdy w całości przepisana i spłonęła w czasie najazdu arabskiego w 638 r. Ocalały tylko odpisy pojedynczych ksiąg ze wszystkimi kolumnami greckimi, które posiadamy w odpisach w komentarzach Ojców greckich. W załączeniu dwie zachowane stronice Heksapli.

[Roszada]

Czy to właśnie z tych odpisów ŚJ biorą JHWH do swej argumentacji, z przekładów tych Żydów?

[Gorszyciel]

Czy to właśnie z tych odpisów ŚJ biorą JHWH do swej argumentacji, z przekładów tych Żydów?

Nie.

[Gorszyciel]

Jakby to kogoś interesowało, to zachowane fragmenty Heksapli (w cytatach autorów chrześcijańskich) zebrał nagielski uczony Frederick Field (1801-1885) w monumentalnym, dwutomowym dziele Origenis Hexaplorum quae supersunt; sive Veterum Interpretum Graecorum in totum Vetus Testamentum fragmenta (Oxford 1875). Jak widzimy po dacie i miejscu wydania było to dzieło życia pracownika Oxfordu. Mam do niego dostęp i potrafię je "obsługiwać" (wszystko to łacina, greka i hebrajski, zgodnie z skrzydlatą myślą Izydora z Sewilli: Tres autem sunt linguae sacrae: Hebraea, Graeca, Latina, quae toto orbe maxime excellunt, Etymologiae IX, 1, 3), więc jeżeli ktoś coś chciałby się dowiedzieć jak bywało oddawane w różnych przekładach starożytnych to służę pomocą.

[Roszada]

Fajnie by było wiedzieć, czy w jakichś fragmentach w ST, na podstawie których ŚJ wstawiają w NT imię Jehowa (cytaty ze ST), u wspomnianych Żydów nie ma w tekście ST JHWH.
Ale to pracochłonne zajęcie.

[Gorszyciel]

To nie zawsze byli Żydzi / żydzi. Symmach był chrześcijaninem, Akwila Grekiem nawróconym na judaizm, a Teodocjon Grekiem, który się najpierw nawrócił na judaizm, a później na chrześcijaństwo.

P.S. Myślę, że "uczeni" z Centrali w USA nie sięgają do Heksapli.

[Roszada]

A czy fragmenty Iz 9:5 (Bóg mocny itd.) w Heksapli są ocalałe?

[Gorszyciel]

A czy fragmenty Iz 9:5 (Bóg mocny itd.) w Heksapli są ocalałe?

Tak.

[Roszada]

Tak.

A to jestem ciekaw, jak tam oddano.
Bo kiedyś wojnę toczyłem o to ba forum protestantów.

Pisałem kiedyś o tym tak:

   Sprawę tytułów Mesjasza z Iz 9:5 omawia szerzej o. J. Paściak w książce pt. „Izajasz wieszczem Chrystusa” (Katowice 1987, s. 56-57) i z tej pozycji zaczerpnęliśmy poniższe informacje.
   Prócz wariantu, który zawiera tylko słowa „Anioł Wielkiej Rady” (kodeks „B”) posiadamy takie oto teksty:

   „Anioł Wielkiej Rady, Przedziwny Doradca, Bóg Mocny [gr. Theos ischyros], Ojciec przyszłych wieków, Książę Pokoju” (Septuaginta np. rękopisy „A”, „S”, recensio Luciani, recensio in Catena);

   „Przedziwny Doradca, Bóg Mocny [hebr. El Gibbor], Odwieczny Ojciec, Książę Pokoju” (wg tekstu hebrajskiego);

   „Cudowny Doradca, Potężny Bóg, Ten który żyje na zawsze, Mesjasz” („Targum Aramejski”);

   „Cud [Dziw] i Radny, Bóg mocny wieków, Książę pokoju” (wg tekstu syryjskiego) [lub o Bogu mocnym oddane jako „Potężny Bóg od czasów niezmierzonych”, po angielsku Mighty God of times indefinite];

   „Przedziwny, Radny, Bóg Mocny [łac. Deus Fortis], Ojciec przyszłego wieku, Książę pokoju” (wg tekstu łacińskiej Wulgaty; por. przekład ks. Wujka z Wulgaty);

   Podobnie jak łacińska Wulgata mają też teksty greckie Żydów Akwili (II w.), Symmacha (II/III w.) i Teodocjona (II w.).

   O powyższych wariantach łacińskim i syryjskim wspomina też angielska Biblia z referencjami Towarzystwa Strażnica (New World Translation of the Holy Scriptures – With References 1984), które w tym temacie nie snuje dywagacji podobnych do .... Nawet w przypadku wspomnianego przez niego „anioła”, ta Biblia mówi w przypisie o „Aniele Wielkiej Rady” (The Angel of Grand Counsel), a nie o ‘zwykłym’ aniele.